Mapa w górach to nieodłączny element wyposażenia każdego turysty. Dlaczego jest tak ważna ? Czy lepiej zabrać ze sobą mapę papierową czy może aplikacja w telefonie wystarczy ? W jakich sytuacjach jest niezbędna ? Które aplikacje używam we Francji jako przewodnik ?
Dlaczego warto mieć ze sobą mapę ?
1. Bezpieczeństwo i orientacja w terenie
W górach łatwo zgubić orientację, szczególnie gdy zmieniają się warunki atmosferyczne, a szlaki stają się mniej widoczne lub trudniejsze do śledzenia. Mapa pomaga w utrzymaniu właściwego kierunku, co jest kluczowe, zwłaszcza w mniej oznakowanych rejonach. Górskie szlaki mogą być czasami mylące, a z dala od głównych dróg brak jest wyraźnych punktów orientacyjnych. Posiadając mapę, masz możliwość:
- Sprawdzić swoje położenie w danym momencie i zobaczyć, jakie masz opcje na dalszą drogę.
- Zorientować się, gdzie znajdują się najbliższe schroniska, źródła wody, czy punkty ratunkowe.
- Zdecydować, czy kontynuować wędrówkę, czy lepiej zawrócić, gdy warunki się pogarszają.
2. Zmieniające się warunki pogodowe
Pogoda w górach potrafi zmieniać się z minuty na minutę. Zaczynając wędrówkę w pełnym słońcu, możesz wkrótce napotkać gęstą mgłę, deszcz, burzę śnieżną czy gwałtowne zmiany temperatury. Bez mapy, szczególnie w przypadku złych warunków pogodowych, ryzykujesz, że zgubisz szlak lub wpadniesz w trudne do pokonania rejony. Mapa daje Ci możliwość przewidywania trudności terenu, takich jak:
- Wysokość, na jakiej się znajdujesz (np. strefy z ryzykiem lawin).
- Zmiana pogody, która może wpływać na dostępność szlaków.
- Wybór bezpieczniejszej alternatywnej trasy.
3. Precyzyjne planowanie trasy
Mapa pozwala na dokładne zaplanowanie wędrówki, uwzględniając czas przejścia, przewyższenia, trudność trasy oraz dostęp do punktów, które mogą być ważne w trakcie wędrówki (np. schroniska, stacje meteorologiczne, miejsca odpoczynku). Dobrze zaplanowana trasa pozwala uniknąć niepotrzebnego ryzyka i zmniejsza stres związany z nieoczekiwanymi sytuacjami.
- Z mapą możesz obliczyć przybliżony czas potrzebny do przejścia danej odległości, co jest ważne, by unikać wędrówek po zmroku.
- W razie potrzeby łatwo zmienisz trasę, aby uniknąć trudnych odcinków czy niebezpiecznych warunków.
Uwaga, na mapach francuskich nie znajdziemy przybliżonego czasu wędrówki. Trzeba będzie je obliczyć ręcznie :
Wchodzenie pod górę wymaga większego wysiłku niż po płaskim, dlatego nie możemy po prostu podzielić liczby kilometrów na naszą prędkość. Musimy najpierw obliczyć kilometr-wysiłek który uwzględni przewyższenia.
Kilometr-wysiłek = dystans (km) + (dodatnie wzniesienie/125) + (ujemne wzniesienie/400)
Na przykład: W przypadku wędrówki o dystansie 14 km i łącznym dodatnim przewyższeniu wynoszącym 950 m z taką samą wartością ujemną, wynik jest następujący:
14km + (950m/125) + (950/400) = 24 km wysiłku
Następnie wystarczy podzielić wynik przez własną średnią prędkość wysiłku. W lecie nasza prędkość waha się pomiędzy 4-6km/h (w zależności od naszego doświadczenia, wielkości grupy, wielkości naszego plecaka itp.). W zimie na rakietach śnieżnych, to raczej 2-3km/h.
Jeśli np. jestem z dużą grupą i wychodzę na trasę którą obliczyliśmy trochę wyżej, wiem że poruszam się z prędkością 4km/h. Wiem więc, że (24km wysiłku podzielone na 4km/h) trasa zajmie mi 6 godzin.
4. Oszczędność energii i zasobów
W górach, gdzie wysiłek fizyczny jest znacznie większy niż na nizinach, każda strata energii jest kosztowna. Dzięki mapie możesz zoptymalizować trasę i uniknąć zbędnych okrążeń, co pozwoli Ci oszczędzać siły. Mapa pomoże Ci też w:
- Określeniu najbardziej efektywnej drogi do celu.
- Zidentyfikowaniu trudnych odcinków, które mogą wymagać większego wysiłku.
- Sprawdzaniu punktów, w których możesz odpocząć lub uzupełnić zapasy (np. źródła wody, schroniska).
5. Niezbędnik w przypadku wypadku
Choć w dzisiejszych czasach mamy dostęp do technologii (GPS, aplikacje nawigacyjne), urządzenia elektroniczne mogą zawieść – brak zasięgu, rozładowana bateria, uszkodzenie sprzętu. W takich sytuacjach mapa papierowa może okazać się niezastąpiona, ponieważ:
- Zawsze jest dostępna, nawet jeśli nie masz zasięgu sieci komórkowej.
- Można ją wykorzystać, by wyznaczyć najbardziej rozsądny sposób powrotu na szlak lub w stronę cywilizacji.
- Papierowa mapa nie jest uzależniona od technologii, więc nie zawiedzie Cię w kryzysowej sytuacji.
6. Pomoc w orientacji w przestrzeni
W górach często mamy do czynienia z dużymi, otwartymi przestrzeniami, gdzie łatwo stracić orientację. W takich miejscach mapa pomaga określić, w jakim kierunku należy podążać, aby dotrzeć do punktów, które będą pomocne (np. szlaki, miejscowości, granice parków narodowych). Znajomość topografii, wysokości i innych cech terenu daje większą pewność, gdzie się znajdujesz i co może znajdować się w Twojej okolicy.
Przejdźmy do sedna problemu… lepiej wybrać mapę papierową czy cyfrową ?
Za każdym razem jak jedziemy za granicę to trochę się gubimy ! Często przyzwyczajeni jesteśmy do aplikacji mapa-turystyczna.pl (a takich łatwych w obsłudze aplikacji nie znajdziemy w każdym miejscu), albo do tatrzańskich map, na których znajdziemy informacje na temat czasu potrzebnego dla przejścia danego odcinka. Czym najlepiej posługiwać się we Francji ? Mapy papierowe i cyfrowe mają swoje wady i zalety.
Zalety i wady mapy papierowej
Zalety :
- Niezawodność: Nie rozładuje się, nie zamoknie na dobre podczas deszczu, nie pęknie jej ekran 🙂
- Przeglądanie szerszego obszaru: Można szybko porównać różne części mapy, co ułatwia planowanie trasy
- Szczegółowość: Niektóre mapy papierowe oferują niezwykle szczegółowe informacje o ukształtowaniu terenu, roślinności, czy nawet historii danego miejsca.
- Odporność na warunki atmosferyczne: Laminowanej mapie nie straszna wilgotność !
- Jest to piękna pamiątka z podróży 🙂 Ja często piszę po mapach, sygnalizując sobie na przykład bardzo trudne przejścia, zmiany w terenie i tak dalej.
Wady :
- Praktyczność : Trudno manewrować mapą w przypadku silnej ulewy albo wiatru.
- Aktualizacja : Zmiany w terenie, takie jak nowe szlaki czy budowa dróg, mogą nie być od razu zaznaczone na mapie.
- Wymaga podstawowej wiedzy topografii: Nie zobaczymy małej kropki która pokaże nam gdzie jesteśmy 🙂
- Zwykłe mapy papierowe nie trwają długo przy intensywnym użytkowaniu
Co o nich myślę jako przewodnik ?
Mapę papierową mam ze sobą podczas 95% moich wyjść. Jest to super narzęcie pedagogiczne, pozwala mi pokazać i wytłumaczyć trasę moim klientom a czasami też wejść w temat podstawowej topografii i nawigacji w terenie. Jest to również gwarancja spokoju (tak jak mówiłam, telefony są zawodne !), szczególnie w trakcie wypadku kiedy szybko musimy powiedzieć ratownikom gdzie się znajdujemy.
Kiedy ze sobą map nie biorę ? W przypadku bardzo krótkich wyjść, na przykład z małymi dziećmi, kiedy zostaję bardzo blisko cywilizacji i perfekcyjnie znam teren. Zdarza mi się również ją zostawić w domu kiedy biegam, ale zawsze mam ze sobą dwa cyfrowe urządzenia nawigacyjne które działają niezależnie od siebie : zegarek Garmin Fenix Pro z zainstalowanymi mapami i mój telefon.
Jakie mapy papierowe wybrać we Francji ?
IGN TOP25 : Mapy które znajdziemy w każdym sklepie sportowym, Decathlonie itp. Są najlepsze ! Seria „Top 25” to jedna z najpopularniejszych serii map IGN, które obejmują obszary Francji w skali 1:25 000. Te mapy są stworzone z myślą o turystyce pieszej i oferują bardzo szczegółowy obraz terenu. Są szczególnie cenione przez turystów górskich, którzy poszukują precyzyjnych informacji o szlakach, wzniesieniach, granicach parków narodowych czy obszarach chronionych.
- Oferuje mapy szlaków pieszych, górskich, rowerowych, a także miejskich.
- Pokazuje wzniesienia, ścieżki, różnorodne elementy krajobrazu, a także inne przydatne informacje, takie jak wysokości, atrakcje turystyczne i strefy ochrony przyrody.
- Jest dostępna zarówno w wersji papierowej, jak i cyfrowej.
Zalety i wady mapy cyfrowej
Mapy cyfrowe, dostępne w formie aplikacji na smartfony czy tablety, zrewolucjonizowały sposób, w jaki poruszamy się po świecie. Oferują one szereg korzyści, które często przewyższają możliwości tradycyjnych map papierowych.
Zalety :
- Może działać bez zasięgu : uwaga, niektóre aplikacje wymagają pobrania naszej trasy przed wyprawą, albo działają offline tylko w wersji płatnej.
- Pokazuje naszą dokładną lokalizację w terenie. Tutaj też uwaga, zdażyło mi się mieć telefon który pokazywał lokalizację błędną.
- Sprawdzi się kiedy chcemy pobiegać w terenie. Sprawdzi się kiedy zabieramy ze sobą absolutne minimum i chcemy zmieścić nasz dobytek, np. w pasie biodrowym.
- Mniej kosztów : mapy papierowe we Francji kosztują ok. 10 EUR za jedną mapę.Na wielodniowy trekking potrzebujemy często 2 albo 3 mapy…
- Dla mnie najważniejsza : pomaga szybko obliczyć dystans i liczbę przewyższeń, a co za tym idzie na przykład pomóc nam szybko wybrać inny wariant trasy w trakcie niepogody.
Wady :
- W razie rozładowania telefonu może nie być możliwości jego podładowania.
- Wady wpisane w „naturę” urządzeń elektrycznych.
- Moduł GPS naszego telefonu może być wadliwy. Niektóre telefony, zegarki mają dokładniejszy GPS od innych.
Co o nich myślę jako przewodnik ?
Są niezbędne. Używam je praktycznie codziennie, obliczając nowy wariant trasy, sprawdzając ślad GPX który wysłał mi kolega z pracy, eksportując mój ślad dla koleżanki która jeszcze nigdy tej trasy nie przeszła, sprawdzając czy moja trasa przechodzi przez rezerwaty naturalne albo park narodowy, sprawdzając zdjęcia satelitarne albo używając profilu nachylenie terenu (niezbędne do poruszania się w zimowych warunkach).
Jakie aplikacje wybrać we Francji do nawigacji ?
Generalnie mapy we Francji są stworzone albo na podstawie map IGN, albo na podstawie Open Street Map (czyli map publicznych/bezpłatnych). Ja często używam i tych i tych map, bo czasami mogą się dopełniać, zawierać dodatkowe informacje.
1. IGN Rando – dobry kompromis i łatwa w obsłudze
Platformy: Android, iOS
Opis: Jest to oficjalna aplikacja mapowa od Institut Géographique National (IGN), czyli francuskiego instytutu geograficznego, który jest odpowiedzialny za produkcję najbardziej szczegółowych map topograficznych we Francji. Aplikacja IGN Rando jest idealnym wyborem dla turystów pieszych, którzy chcą mieć dostęp do map topograficznych, szlaków turystycznych i punktów orientacyjnych w czasie rzeczywistym.
Cena: Darmowa wersja z podstawowymi funkcjami (plan typu Open Street Map), płatna subskrypcja oferująca dostęp do bardziej zaawansowanych funkcji (np. mapy offline, nachylenie terenu, dane co do zasięgu telefonicznego). Cena za subskrypcję 16,99 EUR za rok (2024).
2. Komoot – fajna, ale brak map IGN
Platformy: Android, iOS
Opis: Komoot to bardzo popularna aplikacja do planowania tras pieszych, rowerowych i górskich. Jest szczególnie ceniona za swoje funkcje planowania i możliwość dostosowywania tras w zależności od trudności terenu, a także za prosty interfejs i łatwość obsługi. Wiele propozycji różnych tras, mapy międzynarodowe. Niestety nie używają map IGN które według mnie są najdokładniejsze.
Cena: Darmowa wersja z podstawowymi funkcjami, płatna subskrypcja oferująca dostęp do map offline i zaawansowanych opcji (np. szczegółowe plany tras, nawigacja głosowa, nawigacja w zegarku Garmin). Subskrypcja 4,99 EUR za miesiąc. (2024).
3. Cartes IGN – jedyna darmowa z mapami IGN !
Platformy: Android, iOS
Opis: AllTrails to jedna z najpopularniejszych aplikacji do turystyki pieszej, oferująca bogaty zbiór szlaków w wielu regionach świata, w tym we Francji. Dzięki tej aplikacji łatwo znajdziesz trasy piesze, rowerowe oraz szlaki w górach, zarówno łatwe, jak i bardziej wymagające.
Cena: Całkowicie darmowa z najdokładniejszymi mapami IGN, ale niestety aktualnie nie działa online i wymaga podstawowej znajomości francuskiego. Jej producent zaproponuje być może tę opcję w 2025 roku.
4. iPhigénie – mapa przewodnicka 🙂
Platformy: Android, iOS
Opis: iPhiGÉNie to aplikacja mobilna opracowana przez Institut Géographique National (IGN), czyli francuski instytut geograficzny, który odpowiada za produkcję jednych z najbardziej szczegółowych i dokładnych map topograficznych w Europie. Aplikacja iPhiGÉNie jest dedykowana zarówno amatorom turystyki pieszej, jak i profesjonalistom, którzy potrzebują precyzyjnych map i narzędzi do nawigacji w trudnym terenie. Jest dość skomplikowana w obsłudze na początku, ale pozwala na wiele jak już obczaimy jak ją używać. Mój niezbędnik do pracy : pozwala na przykład na pokazanie map z dwóch źródeł jednocześnie (np. map francuskich i szwajcarskich albo hiszpańskich. Przydatne jeśli jesteśmy na granicy !).
Cena: 24,99 EUR za rok (2024)
5. Openrunner
Platformy: Android, iOS
Opis: OpenRunner to popularna aplikacja wśród miłośników aktywności na świeżym powietrzu, szczególnie rowerzystów i biegaczy. Łączy w sobie funkcje planowania tras, nawigacji i społecznościowej platformy. Świetna strona internetowa która pozwala na bezpłatne tworzenie tras na komputerze, które możemy potem przesłać na nasz telefon.
Cena: Darmowa wersja z podstawowymi funkcjami, płatna subskrypcja z dostępem do zaawansowanych map i funkcji (np. szczegółowe mapy topograficzne offline). Cena 6,59 EUR za miesiąc.
Trudno jednoznacznie określić, co lepsze. Jako przewodnik polecam na pewno mieć ze sobą dwa narzędzia do nawigacji, czyli na przykład mapę papierową i telefon, albo telefon i zegarek. Mapę musimy mieć zawsze i najważniejsze to to, żeby była jak najbardziej aktualna (warto sprawdzić date wydania przed zakupem, mapy ign są aktualizowane co 3-4 lata). Stanowczo odradzam korzystania ze starych map, bo teren górski bardzo szybko się zmienia.
Mam nadzieję, że artykuł pomógł wam przygotować się do następnej podróży w Alpach Francuskich. Jeśli macie pytania, śmiało piszcie w komentarzu 🙂
